Không biết món canh chua từ bao giờ đã xuất hiện trong bữa cơm của bà con miền sông nước, mà chỉ biết từ thuở tấm bé thì cái vị của món canh chua cùng mùi thơm đặc trưng của nó đã dần trở nên quen thuộc đi vào nỗi nhớ, ký ức của biết bao người con vùng đất miền Tây. Để cứ lâu lâu là bụng dạ lại cồn cào nhớ món canh chua miền An Giang.

Thế là các bà, các mẹ lại xách giỏ đi chợ hay xách rổ ra sau vườn để rồi đem về những nguyên liệu tươi xanh và nấu thành món canh chua mùa nước nổi để cả gia đình cùng nhau thưởng thức.

Canh chua có thể nấu từ nhiều loại rau, loại cá khác nhau, tất cả đều đem đến cho ta nhiều mùi vị đặc trưng riêng biệt. Nhưng ngộ là cho dù có nấu từ nguyên liệu nào thì tô canh chua cũng luôn thơm ngon, thanh mát mà mỗi khi mùi thơm canh chua bốc lên từ chái bếp sau nhà đều khiến ai nấy phải hít hà rồi tự hỏi với nhau "Nhà ai bữa nay nấu canh chua mà thơm nức cái lỗ mũi hà". Nguyên liệu để nấu được món canh chua đơn giản nhất mà mùa nào cũng có thì chỉ cần một vắt me chua, một mớ cà chua chín đỏ, một nắm đậu bắp hái sau vườn, rồi mớ giá hay bông so đũa, bó rau muống đồng với miếng khóm, thêm một con cá lóc hay mớ tôm càng xanh vừa chài được là đã đủ để bàn tay khéo léo của những bà nội trợ miền Tây nấu thành một nồi canh chua ngon hết hồn rồi đó.

Món canh chua mà được dọn trong cái cù lao đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, thì đã được nâng tầm lên thành món lẩu chua chẳng những ngon miệng mà còn gợi thương gợi nhớ cho người ăn. Cái ống than rực hồng ở giữa làm cho nước trong nồi sôi ùng ục và bốc khói lên nghi ngút, thơm ngát khắp cả mâm cơm. Trong cái nồi canh chua đó chẳng những có màu xanh tươi mát đến từ các loại rau, mà còn nổi bật lên màu đỏ au từ những con tôm càng xanh thịt tươi chắc nịt và thấm vị canh chua ngọt đậm đà. Cái mùi thơm của món canh chua nó bay từ quê nhà đến phố thị, lan tỏa từ xưa cho đến bây giờ. Để những đứa con xa quê dù trong giấc ngủ cũng mơ về vị canh chua nơi quê nhà trong ký ức thuở xưa.

Còn cứ mỗi khi tới tháng 7 hay tháng 8 âm lịch là con nước mới bắt đầu mấp mé bên bờ sông đã tràn lên cả cánh đồng thì bông điên điển cũng theo con nước mà lớn nhanh rồi trổ thành từng chùm bông nho nhỏ mà ràng rực cả một vùng sông nước.

"Có một loài hoa hiền hòa trên nước lũ

Trổ rực vàng giữ ngầu đục phù sa

Người ta thương kêu em là điên điển

Điên điển vàng mang mùi vị quê hương"

Bà con bơi xuồng đi hái những chùm bông điên điển từ hôm trước để sáng sớm hôm sau thì các bà các mẹ lại bưng từng mâm, từng thau bông điên điển ra chợ từ sớm để bán cho khách hoặc bỏ mối cho bạn hàng. Chợ có cá tươi, rau ngon, bông vàng hết rồi. Vậy là bà mẹ quê sẽ không hề chần chừ mà sẽ mua ngay một mớ bông thiệt là ngon để về nhà nấu cho cả gia đình những món ăn “gặt” của mùa lũ quê mình.

Nếu hỏi bông điên điển mà nấu món gì ăn ngon thì y như rằng ai ai cũng sẽ trả lời là "Bông đó đem mần món gì cũng ngon hết trơn hết trọi á". Thật vậy, cái thứ bông điên điển “quê mùa” ấy cho dù là ăn như rau sống, bóp gỏi hoặc xào hay nấu canh đều sẽ khiến người ta gắp là không muốn ngưng đũa.

Mùa con nước nhảy bờ cũng là mùa mà con cá linh nhảy soi sói rồi đi vào ẩm thực đặc sản của đất phương Nam, con cá linh có thể làm thành nhiều món ngon như cá linh chiên giòn, cá linh kho mía, mắm cá linh. Và tất nhiên không thể thiếu món canh chua cá linh bông điên điển nóng hổi, chua chua ngọt ngọt làm ấm lòng người giữa mùa mưa lũ. Bông điên điển với con cá linh không biết có hứa hẹn gì không, mà mỗi năm cứ khi mùa nước lũ về thì cả hai lại tái ngộ nhau tạo thành món canh chua khó quên. Cá linh thịt thì béo, xương lại mềm nên bà con quê mình chỉ bỏ ruột đi và rửa sạch không cần phải đánh vẩy, bắt cái nồi canh sôi lên cho cá chín thì cho bông điên điển vào, canh sao cho bông vừa tái, đó là lúc món canh ngon ngọt nhất.

Món ăn này không chỉ ngon miệng mà còn chinh phục thực khách ngay từ lúc mới dọn lên, bởi sự hài hòa màu sắc của nồi canh là màu xanh của ngò gai, đậu bắp, bạc hà, là màu đỏ của cà chua hay mấy lát ớt, là màu ánh bạc của con cá linh quê mình, là màu vàng rực của bông điên điển mùa nước lũ. Tất cả cùng nhau hòa quyện trong món canh chua để khiến cho mỗi người hễ ăn là cứ hoài không thôi.

Món canh chua đậm đà cho dù là có nhiều cách nấu và thưởng thức khác nhau, nhưng đều để lại trong lòng mỗi người con miền Tây một ký ức về miền quê sông nước. Để rồi những đứa con đi xa quê đôi lúc cũng thèm canh chua, cũng nấu canh chua, cũng đầy đủ bao nhiêu thứ rau thứ cá đó vậy mà chẳng giống chút nào với món canh chua quê hương trong ký ức của ngày xưa cũ. Món canh chua quê mình nó ra đời từ trên ruộng rẫy, từ dưới lòng sông, từ trong con nước, từ đôi bàn tay thân thương của mẹ, của bà, của những người thân yêu trong gia đình. Nên cứ hễ khi đi xa là lại thấy thèm, thấy nhớ cái mùi vị canh chua thấm đẫm tình quê.

"Con đi con nhớ quê nhà,

Canh chua má nấu đậm đà quên no "